De Edisons
De Edison is een van de oudste muziekprijzen in de wereld. Alleen de Amerikaanse Grammy is 1 jaar ouder dan de Nederlandse Edison. Naar het voorbeeld van de Grammy (die in 1957 is verzonnen en in 1959 voor het eerst werd uitgereikt) werd door de toenmalige Nederlandse Commissie Collectieve Grammofoonplaten Campagne (CCGC) de Edison ingesteld als “een jaarprijs voor artiesten, die met hun platenoeuvre van dat jaar de beste prestatie – naar het oordeel van jury – in hun genre gegeven hebben”. Auteur Dimitri Frenkel Frank verzon de naam Edison als eerbetoon aan de uitvinder van de phonograaf: Thomas Alva Edison. Hij was het ook die met het idee van het Grand Gala du Disque kwam, dé gala avond waar de Edisons uitgereikt zouden worden en waar een keur aan nationale en internationale artiesten zou optreden. Op 22 oktober 1960 werden de eerste Edisons uitgereikt in het Concertgebouw in Amsterdam. Het eerste gala duurde in totaal 7 uur en kende ongeveer 50 acts. Daarvan ontvingen er vijf een Edison.
De Edisons van 1960 tot en met 1974
Onder leiding van achtereenvolgens Willem Duys en Piet Beishuizen organiseerde de CCGC in de jaren 1960 tot en met 1974 de gala’s. De belangstelling voor de televisie uitzendingen was enorm. Tot oktober 1964 was er natuurlijk ook maar een zender op de Nederlandse buis. Aangezien niet veel mensen nog in het bezit waren van een televisietoestel, keken veel mensen bij elkaar in één huis. Zo kon het voorkomen dat na de uitzending van het Grand gala in 1963 de kijkers zo massaal naar huis keerden, dat de politie genoodzaakt was om de verkeerslichten (die ’s nachts uitgeschakeld stonden) weer aan te zetten. Voor de incrowd was natuurlijk het traditionele “platenbal” na afloop van de gala’s een absolute must.
Honderden beroemdheden kwamen voor de camera’s. Door de internationale uitstraling van het programma lukte het steeds beter om wereldvedetten naar Nederland te halen. Roddels, rellen en ruzies waren er te over. Nieuws voor de showpagina’s was er altijd. Het aanvankelijke doel was natuurlijk om de platenverkoop te stimuleren. In het algemeen zorgden de gala’s voor een positief effect op de verkoop. Het kwam echter ook voor dat een artiest danig tegenviel wat de verkopen navenant deed dalen.
In 1974 besloten de organisatoren te stoppen met de gala’s. De kosten waren erg hoog geworden; het gala in 1974, waar overigens geen Edisons werden uitgereikt, kostte wel 800.000 gulden. Bovendien was het unieke karakter verdwenen omdat er nogal wat navolging was ontstaan. Het stoppen van de gala’s werd zeer betreurd door kappers, couturiers en verhuurders van feestelijke kleding, die goede zaken deden…
De Edisons van 1977 tot en met 1983
Van 1974 tot 1977 werden geen Edison uitgereikt. In 1977 werd de uitreiking van de Edisons in ere hersteld door de producenten organisatie NVPI. Werden in het verleden de Edisons wel eens wat met de losse hand toegekend, vanaf nu was de onafhankelijke status van de prijs werd gewaarborgd: per genre werden statuten gemaakt met richtlijnen waarin de beoordeling moest voldoen. Voor Klassiek en Populair werden twee onafhankelijke jurys benoemd bestaande uit deskundigen uit de muziek, onder voorzitterschap van de toenmalige directeur van NVPI Leo Boudewijns.
In deze jaren werden stijlvolle locaties gekozen waar de beelden werden uitgereikt door bekende Nederlanders als Henri Knap, Minister Gardeniers, Jan Terlouw, Erik Jurgens, Pieter van Vollenhoven. Televisie aandacht was er in die tijd maar beperkt.
De Edisons 1983 tot en met 1998
In 1983 werd door de NVPI de Edison Stichting opgericht met als doel promotie en publiciteit voor beeld- en geluidsdragers te bedrijven en evenementen op dit gebied te organiseren of daaraan deel te nemen. De Edison Stichting werd de organisator van alle Edison evenementen. Vanaf 1984 zijn de televisie uitzendingen, soms onder de noemer “Edison Gala”, weer in ere hersteld.
De procedures voor de jurering en de soorten en het aantal categorieën zijn in de loop der jaren regelmatig aangepast aan de ontwikkelingen in de muziekmarkt. Zo werd in 1986 voor het populaire repertoire de jury van vijf deskundigen uitgebreid tot twee jury’s van elk vijf personen, een voor de lichte muziek en een voor pop/rock muziek. Van 1984 tot en met 1998 was Rob Edwards de voorzitter van de klassieke jury. Daarna gedurende tien jaar Yvonne Looye. Olaf Klijn zat van 1984 tot en met 1991 de jury’s in de pop sector voor. Van 1992 tot en met 1995 was dat Paul Solleveld. In 1996 en 1997 zijn geen populaire Edisons uitgereikt.
De Edisons 1998 tot 2010
De Edison is in haar eerste 50 jaar altijd dynamisch geweest en heeft zich herhaaldelijk opnieuw uitgevonden. Zo is in 1998 het concept voor de Edisons veranderd met een driedeling. Er kwamen de Edison Music Awards voor Pop, de Edison Classical Music Awards voor Klassiek en de Edison Jazz Awards voor Jazz. Elk genre kreeg aandacht in een afzonderlijk evenement. Na verloop van tijd is weer afgestapt van de Engelse benaming. Iedereen weet immers wat Edison betekent. Het is nu Edison Pop, Edison Klassiek en Edison Jazz/World.
In de jaren 1998 tot 2006 is de jurering van de populaire muziek in handen gegeven van een grote groep deskundigen in de wereld van popmuziek. In 2007 en 2008 waren er geen Pop Edisons. Per 2009 is de jurering, net als bij Klassiek en Jazz weer in handen gegeven van een kleine vakjury. Bovendien is toen besloten om voor het populaire genre uit te gaan van nationale artiesten.
De Edisons in 2010
Drie vakjury’s bepalen ook in het jubileumjaar de winnaars van de Edison Pop, Klassiek en Jazz/World. Zij staan onder voorzitterschap van respectievelijk Leo Blokhuis, Stef Collignon en Vincent van Engelen. Op 18 juni is de Edison uitreiking terug in het Kurhaus te Scheveningen, alwaar het Edison Klassiek Gala plaatsvindt. Op 3 oktober is in het World Trade Centre te Rotterdam Edison Pop aan de beurt. De Jazz/World Edisons zullen in de Frits Philips Concertzaal worden uitgereikt op 11 november 2010. En aldus handhaaft de Edison zich al vijftig jaar moeiteloos tussen de Grammy Awards, de BRIT Awards, de Echos, de Schallplattenpreis en de Grand Prix du Disque.
Wie was Thomas Alva Edison?
Thomas Alva Edison werd geboren op 11 februari 1847 in de Amerikaanse plaats Milan in Ohio. Alhoewel hij tegenwoordig bekend staat als een van de grootste uitvinders heeft Edison maar heel kort op school gezeten. Drie maanden genoot hij een opleiding in 1854 in Port Huron. Daarna ging hij werken. Zijn eerste baan was als krantenjongen bij de Grand Trunk Railroad. Tijdens dit werk zou, volgens de overlevering, Edison het zoontje van een van de stationsmedewerkers gered hebben. Als dank leerde de stationmedewerker Edison omgaan met de telegraaf, iets waar hij al doende zijn werk van zou maken. De kennis van de telegraaf zette Edison ook aan tot het maken van zijn eerste echte uitvinding: de automatische telegraaf. Hier zou hij in 1868, op 22 jarige leeftijd, patent voor aanvragen. Het jaar daarop ontwikkelde Edison alweer een tweede machine, de automatische “beurstikker”. Hij ontving voor deze uitvinding $ 40.000,- waarmee hij een winkel in “beurstikkers” begon. Uiteindelijk stelde dit apparaat hem in staat een laboratorium te beginnen in Menlo Park (in 1876). Zijn eerste daad in zijn nieuwe laboratorium was het verbeteren van de telefoon. Alhoewel Graham Bell in 1876 de telefoon had uitgevonden zorgde Edison er voor dat je ook over langere afstanden verstaanbaar kon bellen. Zijn experimenten voor de telefoon gaven Edison ook een idee voor zijn volgende uitvinding. Hem was opgevallen dat het membraan in de hoorn van het telefoontoestel trilde gelijk met de trillingen van je stem. Dit bracht hem op het idee om deze trillingen op een of andere manier vast te leggen, zodat ze later teruggespeeld kunnen worden. Hij testte dit idee door een naald te bevestigen aan het membraan, de trillingen van het geluid prikten zo harder of zachter in zijn vinger. Later verving hij zijn vinger door een wasrol. Hij plaatste de naald op de draaiende wasrol en riep heel hard “HALLO” in het membraan. Toen de wasrol later weer gedraaid werd hoorde Edison zijn eigen stem terug. Dit experiment zou leiden tot de uitvinding van de Phonograaf die de basis vormt voor de hele huidige muziekindustrie. Op februari 1878 vroeg hij patent voor deze uitvinding aan. Na de uitvinding van de Phonograaf begon Edison aan het uitwerken van zijn volgende idee, het ontwikkelen van een gloeidraad die een langere periode licht zou kunnen geven. Na een jaar hard werken lukte het hem om een carbondraad 40 uur te laten branden. Edison realiseerde zich dat de lamp alleen succes een zou zijn als zoveel mogelijk huizen elektriciteit zouden hebben. Vandaar dat hij een plan opzette voor een systeem wat aangedreven werd door een dynamo en waarbij kleine ‘porties’ stroom afgeleverd konden worden in huizen en bedrijven. Een idee dat tot op de dag van vandaag in de elektriciteits centrales gebruikt wordt. In 1882 was de eerste centrale een feit: The Pearl Street Generating Station in New York. In 1884 zou er een tijdelijk einde komen aan Edisons productiviteit met het overlijden van zijn eerste vrouw aan typhus. In 1886 trouwde hij opnieuw en verhuisde naar Glenmont in New Jersey waar hij een nieuw laboratorium inrichtte en onder andere de batterij en de eerste bewegende beelden (later de basis voor de filmindustrie) uitvond. Op 18 oktober 1931 overleed Edison op 84 jarige leeftijd.
